Akademi Araştırmalarında Ki-Kare Testi Örnekleri
Akademik araştırmalarda kullanılan istatistiksel yöntemler arasında Ki-Kare (χ²) testi, özellikle sosyal bilimler, eğitim, psikoloji, sağlık bilimleri ve pazarlama araştırmalarında en sık başvurulanlardan biridir. Ki-Kare testi, temel olarak kategorik veriler arasındaki ilişkiyi veya dağılımı incelemek için kullanılır. Çoğu zaman araştırmacılar, “iki değişken arasında anlamlı bir ilişki var mı?” ya da “gözlenen dağılım ile beklenen dağılım arasında farklılık var mı?” sorularına cevap ararken Ki-Kare testine başvurur.
Bu testin cazibesi, basit matematiksel mantığına rağmen geniş kullanım alanına sahip olmasıdır. Örneğin bir eğitim araştırmacısı, öğrencilerin cinsiyeti ile ders başarıları arasında ilişki olup olmadığını inceleyebilir; bir sağlık araştırmacısı, sigara içme durumu ile hastalık riski arasındaki bağlantıyı ölçebilir; bir pazarlama uzmanı ise tüketicilerin yaş gruplarına göre satın alma tercihlerini analiz edebilir.
Bu yazıda, Ki-Kare testinin temel mantığı, türleri, akademik araştırmalarda kullanım alanları, SPSS çıktılarının yorumlanması ve ayrıntılı örnek uygulamalar üzerinde durulacaktır. Ayrıca sık yapılan hatalar, varsayımlar ve raporlama teknikleri de detaylı biçimde ele alınacaktır.
1. Ki-Kare Testinin Temel Mantığı
Ki-Kare testi, gözlenen (observed) frekanslar ile beklenen (expected) frekanslar arasındaki farkı ölçer.
-
Gözlenen değerler: Araştırmacının elde ettiği gerçek veriler.
-
Beklenen değerler: Eğer değişkenler arasında ilişki yoksa elde edilmesi gereken teorik değerler.
Formül:
χ² = Σ ( (O – E)² / E )
Burada O gözlenen, E beklenen değeri ifade eder.
2. Ki-Kare Testinin Türleri
Akademide en çok kullanılan üç temel Ki-Kare testi vardır:
-
Bağımsızlık Testi (Chi-Square Test of Independence): İki kategorik değişken arasında ilişki olup olmadığını ölçer.
-
Uygunluk Testi (Goodness of Fit Test): Gözlenen dağılımın, beklenen dağılıma uygun olup olmadığını test eder.
-
Homojenlik Testi (Test of Homogeneity): Farklı gruplar arasında dağılımın benzer olup olmadığını inceler.
3. Ki-Kare Testinin Akademide Kullanım Alanları
-
Eğitim Bilimleri: Cinsiyet ile öğrenme stratejileri arasındaki ilişki.
-
Psikoloji: Kişilik tipi ile stres düzeyi ilişkisi.
-
Sağlık: Beslenme alışkanlığı ile obezite görülme oranı.
-
İşletme ve Pazarlama: Yaş gruplarına göre marka tercihleri.
-
Siyaset Bilimi: Seçmenlerin yaş ve cinsiyete göre parti tercihi.
4. Ki-Kare Testi İçin Varsayımlar
-
Veriler kategorik olmalıdır.
-
Gözlemler bağımsız olmalıdır.
-
Beklenen frekansların %80’i 5’ten büyük olmalıdır.
-
Küçük örneklemlerde Fisher’in Exact Testi tercih edilmelidir.
5. SPSS’te Ki-Kare Testi Uygulaması
SPSS’te Ki-Kare testi yapmak için:
-
Analyze → Descriptive Statistics → Crosstabs.
-
“Statistics” sekmesinden “Chi-Square” seçilir.
-
Çapraz tablo ve anlamlılık değerleri elde edilir.
Çıktılarda dikkat edilmesi gereken:
-
Pearson Chi-Square değeri.
-
Serbestlik derecesi (df).
-
Anlamlılık düzeyi (Sig. değeri, p).
6. Örnek 1: Cinsiyet ve Kitap Okuma Alışkanlığı
Bir araştırmada 200 öğrenciye cinsiyetleri ve kitap okuma sıklıkları sorulmuştur.
| Sık Okuyan | Az Okuyan | Hiç Okumayan | Toplam | |
|---|---|---|---|---|
| Kadın | 60 | 30 | 10 | 100 |
| Erkek | 40 | 35 | 25 | 100 |
| Toplam | 100 | 65 | 35 | 200 |
SPSS çıktısında p = 0.004 bulunmuşsa → cinsiyet ile kitap okuma sıklığı arasında anlamlı bir ilişki vardır.
7. Örnek 2: Beslenme Tarzı ve Obezite
300 kişilik bir örneklemde, beslenme tarzı (fast-food ağırlıklı / sağlıklı beslenen) ile obezite durumu incelenmiştir.
p = 0.001 sonucu elde edilirse, bu iki değişken arasında anlamlı ilişki vardır. Bu sonuç, obezite oranının beslenme tarzına göre farklılaştığını gösterir.
8. Örnek 3: Yaş Grubu ve Marka Tercihi
Bir pazarlama araştırmasında, 18–25, 26–40 ve 41+ yaş gruplarının tercih ettiği marka incelenmiştir.
Ki-Kare testi sonucunda p < 0.05 çıkarsa → yaş grupları ile marka tercihi arasında anlamlı ilişki vardır.
9. Ki-Kare Testinde Etki Büyüklüğü
Ki-Kare testinde yalnızca p-değerine bakmak yeterli değildir. Cramer’s V veya Phi katsayısı gibi etki büyüklüğü ölçütleri de raporlanmalıdır.
-
0.1 → küçük etki
-
0.3 → orta etki
-
0.5 → büyük etki
10. Ki-Kare Testi Sonuçlarının Raporlanması
APA stiline göre raporlama örneği:
“Cinsiyet ile kitap okuma sıklığı arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur, χ²(2, N = 200) = 11.32, p < 0.01, Cramer’s V = 0.24.”
11. Ki-Kare Testinde Sık Yapılan Hatalar
-
Kategorik olmayan verilerde kullanmak.
-
Örneklem küçük olduğunda Ki-Kare testine güvenmek.
-
Sadece p-değerini raporlayıp etki büyüklüğünü atlamak.
-
Beklenen frekans koşullarını kontrol etmemek.
12. Ki-Kare Testi ile Alternatif Yöntemler
-
Küçük örneklemler için Fisher’s Exact Test.
-
İkiden fazla grup karşılaştırmalarında Mantel-Haenszel Testi.
-
Daha karmaşık modeller için Lojistik regresyon.
13. Ki-Kare Testinin Akademideki Avantajları
-
Uygulaması kolaydır.
-
Kategorik veriler için uygundur.
-
Çok geniş kullanım alanına sahiptir.
14. Ki-Kare Testinin Sınırlılıkları
-
Sadece kategorik verilerde uygulanır.
-
Küçük örneklemlerde güvenilir değildir.
-
İlişkinin yönü hakkında bilgi vermez.
15. Uygulamalı Senaryo
Bir tez çalışmasında öğrencilerin akıllı telefon kullanma süresi ile ders başarısı kategorik verilere dönüştürülmüştür. Ki-Kare testi sonucunda p = 0.02 çıkmıştır. Bu bulgu, telefon kullanım süresinin akademik başarıyla ilişkili olduğunu ortaya koymaktadır.
Sonuç
Ki-Kare testi, akademik araştırmalarda kategorik değişkenler arasındaki ilişkileri anlamak için oldukça etkili ve yaygın kullanılan bir yöntemdir. Ancak testin doğru uygulanması, varsayımların kontrol edilmesi ve sonuçların yalnızca p-değerine indirgenmeden etki büyüklükleriyle birlikte yorumlanması gerekir.
Araştırmacılar, Ki-Kare testini uygularken verinin yapısını ve örneklemin büyüklüğünü dikkate almalı, çıktıların akademik yazım kurallarına uygun şekilde raporlanmasına özen göstermelidir. Doğru yorumlanan Ki-Kare sonuçları, araştırmalara güçlü bilimsel katkılar sağlar ve bulguların güvenilirliğini artırır.
Akademi Delisi, eğitim ve akademik destek alanında kapsamlı hizmetler sunan öncü bir platformdur. Öğrencilerin akademik başarılarına yön verirken, onları bilgiyle buluşturmayı ve potansiyellerini en üst düzeye çıkarmayı amaç edinmiş bir ekibiz. Sitemiz bünyesinde ödevlerden projelere, tezlerden makalelere kadar geniş bir yelpazede destek sağlıyoruz. Alanında uzman yazarlarımız, öğrencilere özgün içerikler sunarken, aynı zamanda onlara araştırma, analiz ve yazım konularında rehberlik ederek kendilerini geliştirmelerine yardımcı oluyor.
Akademik hayatın zorluklarıyla başa çıkmak artık daha kolay. Akademi Delisi olarak, öğrencilere sadece ödevlerinde değil, aynı zamanda araştırma projelerinde, tez çalışmalarında ve diğer akademik gereksinimlerinde de destek sağlıyoruz. Sunduğumuz kaliteli hizmetler sayesinde öğrenciler zamanlarını daha verimli bir şekilde kullanabilirler. Uzman ekibimiz, her bir öğrencinin ihtiyaçlarına özel çözümler üreterek, onların akademik hedeflerine ulaşmalarına katkı sağlar.
Gelişmiş kaynaklara erişimden akademik yazım kurallarına, araştırma yöntemlerinden kaynakça oluşturmaya kadar her aşamada öğrencilere destek sunan Akademi Delisi, eğitimde yeni bir perspektif sunuyor. Amacımız, öğrencilere sadece geçici çözümler değil, aynı zamanda uzun vadeli öğrenme ve başarıya giden yolda rehberlik etmektir.
akademide ki kare testi chi square test apa raporlama chi square test örnekleri cramer’s v etki büyüklüğü eğitimde ki kare testi fisher exact testi fisher testi açıklama kategorik verilerde analiz ki kare alternatif yöntemler ki kare analizi avantajları ki kare analizi örnek senaryo ki kare analizi sınırlılıkları ki kare bağımsızlık testi ki kare homojenlik testi ki kare ile beslenme obezite ilişkisi ki kare ile cinsiyet kitap okuma ki kare ile yaş grubu marka tercihi ki kare output yorumu ki kare tablo yorumu ki kare testi ki kare testi nasıl yapılır ki kare testi nedir ki kare testi raporlama ki kare testinde anlamlılık düzeyi ki kare testinde beklenen frekans ki kare testinde gözlenen ve beklenen değerler ki kare testinde hata payı ki kare testinde örnek uygulama ki kare testinde örneklem büyüklüğü ki kare testinde p değeri ki kare testinde serbestlik derecesi ki kare testinde sık yapılan hatalar ki kare testinde varsayımlar ki kare uygunluk testi lojistik regresyon yerine ki kare pazarlamada ki kare testi phi katsayısı psikolojide ki kare testi sağlıkta ki kare testi SPSS ki kare analizi