Akademik Bibliyografya Hazırlarken Vancouver Formatı Nasıl Kullanılır?
Akademik yazımda kaynak göstermek, çalışmanın bilimselliğini ve güvenilirliğini sağlamak açısından temel bir zorunluluktur. Farklı disiplinler ve yayıncılar için çeşitli kaynak gösterme formatları geliştirilmiştir. Tıp, sağlık bilimleri, biyoloji, eczacılık ve mühendislik gibi alanlarda en çok tercih edilen formatlardan biri de Vancouver stilidir. Vancouver formatı; kaynakların metin içinde numaralandırılarak gösterilmesi ve ayrıntılı bibliyografya listesinde sıralanması esasına dayanır. Bu sistemin doğru ve eksiksiz uygulanması, akademik bütünlüğün korunması ve intihal riskinin en aza indirilmesi için kritik öneme sahiptir.
Bu yazıda, Vancouver formatının tarihsel gelişiminden başlayıp akademik bibliyografya hazırlamanın tüm aşamalarında pratik uygulama örnekleriyle, sık yapılan hatalar ve ipuçlarına kadar kapsamlı bir rehber sunulacaktır. Hem öğrenci, hem de akademisyenler için başvuru niteliğinde bir kaynak olması amaçlanmaktadır.
1. Vancouver Formatının Temelleri
1.1. Tarihçe ve Kullanım Alanları
Vancouver formatı, 1978 yılında Kanada’nın Vancouver şehrinde toplanan Uluslararası Tıp Dergileri Editörleri Komitesi (ICMJE) tarafından geliştirilmiştir. Kısa sürede başta tıp ve sağlık bilimleri olmak üzere birçok disiplinde standart haline gelmiştir. Dünya genelinde binlerce akademik dergi, tez ve bilimsel rapor, kaynak gösteriminde Vancouver formatını zorunlu tutar.
1.2. Vancouver Formatı’nın Özellikleri
-
Numaralandırma: Kaynaklar metin içinde geçtiği sıraya göre numaralandırılır. Her kaynak yalnızca ilk geçtiği yerde numara alır ve metin sonunda bu numarayla listelenir.
-
Kısalık ve Açıklık: Kaynak künyeleri kısa tutulur, gereksiz bilgilerden kaçınılır.
-
Uluslararası Standart: Dergi makaleleri, kitaplar, internet kaynakları, tezler, görseller gibi birçok tür Vancouver formatıyla referans gösterilebilir.
-
Kolay Uyarlanabilirlik: Yazılım tabanlı kaynakça yönetim araçlarıyla entegre çalışır.
2. Metin İçi Atıf: Numaralandırma Sistemi
2.1. Temel Kullanım
Metin içinde kaynak gösterilirken, cümlenin sonuna veya ilgili bilginin yanına köşeli parantez [ ] veya üst simge olarak kaynak numarası yazılır.
Örnek:
Türkiye’de kalp hastalığı görülme oranı son on yılda artmıştır [1].
Veya:
Türkiye’de kalp hastalığı görülme oranı son on yılda artmıştır.¹
2.2. Birden Fazla Kaynak Gösterimi
Birden fazla kaynağa atıf yapılacaksa aralarına virgül konur:
[1,3,6]
Ardışık kaynaklar ise kısa çizgiyle gösterilir:
[4-7]
2.3. Kaynak Numarası Tekrarı
Bir kaynak metin içinde birden fazla yerde kullanılabilir, ancak her seferinde ilk verildiği numara ile gösterilir.
3. Vancouver Formatında Bibliyografya (Kaynakça) Listesi Hazırlama
3.1. Temel Kurallar
-
Kaynakça, atıf sırasına göre numaralandırılmış olarak düzenlenir.
-
Her kaynak, ilgili numarasının karşısında tam künye bilgisiyle yer alır.
-
Kaynaklar arasında satır aralığı 1 veya 1,5 olabilir (yayıncı talimatına bakılmalı).
-
Her kaynak soldan hizalı olarak yazılır.
3.2. Dergi Makalesi Referansı
Yapı:
Yazar(lar)ın soyadı ve adının baş harfi. Makale başlığı. Dergi Adı. Yıl;Cilt(Sayı):Sayfa aralığı.
Örnek:
Kaya H, Yılmaz A. Türkiye’de Diyabet Prevalansı. Türk Diyabet Dergisi. 2015;19(3):101-108.
3.3. Kitap Referansı
Yapı:
Yazar(lar)ın soyadı ve baş harfi. Kitap adı. Baskı. Yayın yeri: Yayınevi; Yıl.
Örnek:
Demir G. Klinik Biyokimya. 2. baskı. Ankara: Bilim Yayınevi; 2018.
3.4. Kitap Bölümü Referansı
Yapı:
Bölüm yazarı. Bölüm başlığı. Editör(ler): Editör adı. Kitap adı. Baskı. Yayın yeri: Yayınevi; Yıl. s. sayfa aralığı.
Örnek:
Kaya H. Kanser Tanısında Biyobelirteçler. İçinde: Aksoy F, editör. Modern Tıp Laboratuvarı. 3. baskı. İstanbul: TıpKitap; 2020. s. 88-101.
3.5. Tez ve Akademik Çalışma
Yapı:
Yazar adı. Tez başlığı [Yüksek Lisans Tezi/ Doktora Tezi]. Şehir: Üniversite; Yıl.
Örnek:
Öztürk M. Türk Tıp Tarihinde Bilimsel Gelişmeler [Doktora Tezi]. Ankara: Ankara Üniversitesi; 2016.
3.6. İnternet Kaynağı
Yapı:
Yazar adı (varsa). Başlık [İnternet]. Yayınlandığı/erişildiği yıl [erişim tarihi]. Erişim adresi.
Örnek:
Sağlık Bakanlığı. Türkiye’de Sağlık İstatistikleri [İnternet]. 2022 [Erişim 22 Nisan 2024]. https://www.saglik.gov.tr/istatistik
4. Vancouver Formatında Bibliyografya Hazırlarken Dikkat Edilmesi Gerekenler
4.1. Yazar Adlarının Gösterimi
-
Birden fazla yazar varsa aralarına virgül konur.
-
Üçten fazla yazar olduğunda, ilk üç yazardan sonra “ve ark.” (ya da “et al.”) eklenir.
-
Adların sadece baş harfi, soyad tamamen yazılır.
4.2. Kısaltmalar ve Dergi Adları
-
Dergi adları, PubMed ve benzeri kaynaklarda geçtiği biçimde kısaltılır.
-
Kısaltma yoksa, tam adıyla yazılmalıdır.
4.3. Tarih ve Yayın Bilgisi
-
Yayın yılı, cilt, sayı ve sayfa bilgileri doğru sırayla ve noktalama işaretleriyle verilir.
-
Elektronik kaynaklarda erişim tarihi belirtilmesi zorunludur.
4.4. Yabancı Kaynaklarda Yazım
-
Yabancı kaynaklarda, orijinal dilde başlık ve yayın bilgisi kullanılır.
-
Yazar adlarının orijinal yazımı korunur.
5. Vancouver Formatında Bibliyografya Hazırlamanın Adım Adım Uygulama Süreci
5.1. Kaynakları Toplama ve Sıralama
Araştırma boyunca kullanılan tüm kaynaklar bir dosyada tutulmalı, metin içinde geçtiği anda numaralandırılmalıdır. Her yeni kaynak bir sonraki numarayı alır.
5.2. Kaynak Künyelerinin Kontrolü
-
Yazar adı ve sırası
-
Makale/kitap/bölüm başlığı
-
Yayın yeri ve yılı
-
Dergi/kaynak adı
-
Cilt, sayı, sayfa
-
DOI veya URL
Tüm bilgiler eksiksiz olmalı, gereksiz bilgiler çıkarılmalı.
5.3. Bibliyografya Listesinin Oluşturulması
Metin sonunda, atıf sırasına göre her kaynak tam künye ile listelenir. Satır başı hizalı, anlaşılır bir düzen tercih edilir.
6. Vancouver Formatında Sık Yapılan Hatalar ve Çözüm Yolları
-
Metin içinde numara atlaması veya tekrarı yapmak
-
Yazar adlarını yanlış ya da eksik yazmak
-
Kısaltmaları yanlış kullanmak
-
Elektronik kaynaklarda erişim tarihi eklememek
-
Sayfa numaralarını atlamak
-
Dergi adlarının yanlış kısaltılması
Çözüm: Hazır şablonlar, otomatik kaynakça yazılımları (Zotero, EndNote, Mendeley), üniversite kütüphanesinin kılavuzları kullanılmalı.
7. Kaynakça Yönetim Yazılımlarıyla Vancouver Kullanımı
Modern akademik çalışmalarda kaynakça yönetim programları büyük kolaylık sağlar:
-
Zotero: Ücretsiz ve açık kaynaklı, Vancouver dahil birçok formatı destekler.
-
Mendeley: PDF, makale ve internet kaynağını kolayca ekleyip Vancouver ile bibliyografya oluşturur.
-
EndNote: Gelişmiş ve kapsamlı, büyük veri tabanları için ideal.
Bu programlarda “Citation Style” kısmından Vancouver seçildiğinde otomatik ve hatasız kaynakça oluşturmak mümkündür.
8. Sonuç: Akademik Dürüstlük ve Uluslararası Kabul İçin Vancouver
Vancouver formatı, sağlık bilimlerinden sosyal bilimlere kadar pek çok alanda evrensel kabul gören, açık ve standart bir kaynak gösterme yoludur. Akademik bibliyografya hazırlarken Vancouver formatını eksiksiz uygulamak, sadece not veya kabul almak için değil; bilime, etik ilkelere ve uluslararası akademik camiaya duyulan saygının göstergesidir.
Dijital çağda doğru referans vermek, sadece bilgi paylaşımını değil; bilimsel gelişimin güvenliğini de sağlar. Vancouver formatının mantığını kavrayıp, uygulama pratiğini geliştirdiğinizde hem ulusal hem uluslararası akademik yayınlarda öne çıkabilir, çalışmanızın ciddiyetini artırabilirsiniz. Unutmayın; her iyi araştırma, doğru kaynakça ile anlam kazanır.
Akademi Delisi, eğitim ve akademik destek alanında kapsamlı hizmetler sunan öncü bir platformdur. Öğrencilerin akademik başarılarına yön verirken, onları bilgiyle buluşturmayı ve potansiyellerini en üst düzeye çıkarmayı amaç edinmiş bir ekibiz. Sitemiz bünyesinde ödevlerden projelere, tezlerden makalelere kadar geniş bir yelpazede destek sağlıyoruz. Alanında uzman yazarlarımız, öğrencilere özgün içerikler sunarken, aynı zamanda onlara araştırma, analiz ve yazım konularında rehberlik ederek kendilerini geliştirmelerine yardımcı oluyor.
Akademik hayatın zorluklarıyla başa çıkmak artık daha kolay. Akademi Delisi olarak, öğrencilere sadece ödevlerinde değil, aynı zamanda araştırma projelerinde, tez çalışmalarında ve diğer akademik gereksinimlerinde de destek sağlıyoruz. Sunduğumuz kaliteli hizmetler sayesinde öğrenciler zamanlarını daha verimli bir şekilde kullanabilirler. Uzman ekibimiz, her bir öğrencinin ihtiyaçlarına özel çözümler üreterek, onların akademik hedeflerine ulaşmalarına katkı sağlar.
Gelişmiş kaynaklara erişimden akademik yazım kurallarına, araştırma yöntemlerinden kaynakça oluşturmaya kadar her aşamada öğrencilere destek sunan Akademi Delisi, eğitimde yeni bir perspektif sunuyor. Amacımız, öğrencilere sadece geçici çözümler değil, aynı zamanda uzun vadeli öğrenme ve başarıya giden yolda rehberlik etmektir.
akademik bibliyografya hazırlama akademik kaynakça vancouver metin içi vancouver atıf vancouver atıf kuralları vancouver atıf sistemi vancouver bibliyografik yazım vancouver bilimsel makale vancouver bölüm kaynağı vancouver citation style vancouver çoklu yazar vancouver dergi makalesi vancouver doğru atıf vancouver editörlü kitap vancouver elektronik kaynak vancouver endnote vancouver formatı vancouver internet kaynağı vancouver kaynak denetimi vancouver kaynak düzeni vancouver kaynak ekleme vancouver kaynak etiketi vancouver kaynak gösterme vancouver kaynak sıralaması vancouver kaynak yazımı vancouver kaynak yönetimi vancouver kaynakça programı vancouver kaynakça şablonu vancouver kitap referansı vancouver kısa alıntı vancouver kısaltma vancouver makale yazımı vancouver mendeley vancouver numaralandırma vancouver örnekleri vancouver otomatik kaynak ekleme vancouver otomatik kaynakça vancouver pdf referansı vancouver pubmed vancouver referans listesi vancouver referans sistemi vancouver sayfa numarası vancouver stilinde bibliyografya vancouver tez kaynakça vancouver tez örneği vancouver uluslararası kaynakça vancouver yayım yılı vancouver zotero